پیتر وایس

پیتر وایس، (Peter Weiss) نویسنده آلمانی زبان میان سالهای ۱۹۸۲-۱۹۱۶ زندگی نمود. او در زمان فاشیسم بدلیل چپ و یهودی بودن کشورش را ترک کرد و سالها در تبعید زیست. وایس خالق رمان و داستان و مقاله و یکی از نمایشنامه نویسان مدرن اروپا است.

غالب آثار او اتوبیوگرافیم هستند. وایس بر اساس تجربیات شخصی ادعا نمود که انسان در دوران مهاجرت و تبعید بر اثر بیگانگی و مشکل زبان بتدریج بدون هویت میگردد. او همچون برشت و سارتر و بنیامین خواهان هنر و ادبیات مسئول اجتماعی است. ...    

وایس خلاف ادبیات درونگرای زمان خود به موضوعات اجتماعی و جهان بیرونی پرداخت. آثار او در آغاز بخشی از ادبیات آوانگارد و سوررئالیستی اروپایی بودند. او دارای مواضعی انتقادی رئالیستی و ضد ایده آلیستی در ادبیات است.

وایس مدعی بود که عضو حزب شدن مانع خلاقیت ادبی وهنری نویسنده میشود. اوهمچون برشت کوشید تا جنبه های پرتضاد سیاست و استتیک و ایدئولوژی را در اثارش مطرح نماید. در نمایشنامه های او عناصر فلسفه آبزورد و خشونت زیر تاثیر ژانیت و استریندبرگ میباشند.

وایس میگفت ادبیات هر کشوری بخشی از سیاست و تحولات اجتماعی تاریخی آن کشوراست. او تاثیر مهمی روی تئاتر سیاسی از خود بجا گذاشت. در آثار او مقوله های هنر و سیاست و فرهنگ و ادبیات و تاریخ از جنبه های گوناگون مورد توجه قرارمیگیرند.

نمایشنامه های آموزشی و نیهلیستی و سندی او حاوی عناصر انتقادی اجتماعی هستند. وایس همچون سوررئالیستها و مکتب رمان نو روی توضیح جزئیات عینی تاکید فراوان میکند. ادبیات سیاسی اجتماعی او گاهی تا مرز تبلیغات مرامی پیش میروند.

از جمله موضوعات آثاروی – تاریخ پرتضاد چپ اروپایی و بحث استتیک مارکسیستی از زمان جنگ جهانی اول و تاثیر هنروادبیات سیاسی در مبارزات اجتماعی هستند. او در آثار و نظرات التقاطی مارکسیستی اش خواهان تحولات اجتماعی است.

مورخین ادبی اورا امروزه در ادبیات آلمانی زبان در کنار گراس و والسر و جانسن قرارمیدهند. نثر آغازین او شدیدا اکسپریمنتل و اتوبیوگرافیک است که به موضوعات تنهایی و ترک شدن انسان غربی در جامعه طبقاتی سرمایه داری اشاره میکند.

پیتر وایس درآثارش مدام به تجزیه طبقه کارگر در اروپا ازسال ۱۹۱۸ اشاره میکند و خواهان مقاومت در برابر فاشیسم و استالینیسم و سوسیالیسم پادگانی است. او در طرح تضاد میان احساس فردگرایی و افکار اجتماعی جانبدار یک انقلاب سوسیالیستی است.

وایس اعتراف میکند که به سبب یهودی بودن خانواده و کمونیست بودنش اغلب احساس بیگانگی و تنهایی میکرد. او میگفت انسان باید با کمک یک فردگرایی رادیکال خواهان مسئولیت انقلابی واجتماعی باشد.

وایس در آثارش برخوردی ادبی روایتی با سنت انقلاب اجتماعی دارد و نظام و جامعه سرمایه داری را یک تیمارستان و خانه جنون نامید. او زمانیکه در جنگ داخلی اسپانیا در کنار کمونیستها علیه فاشیسم شرکت کرد از محاکمات نمایشی استالینیستی در شوروی مطلع شد.

دو اثر مشهور او “استتیک مقاومت” و “وداع با والدین” نام دارند. داستانسرایی وایس بیشتر زیر تاثیر جویس و ویرجینیا ولف است. او در جوانی به مطالعه عمیق آثار آرپ و جویس و اشتاین پرداخت. کافکا و استریندبرگ نیزروی رمان نویسی وی تاثیرمهمی گذاشتند.

از جمله آثار وایس – ۳جلد رمان استتیک مقاومت- وداع با والدین – تعقیب و قتل مرآت – سرود وحشت، در باره تاریخ ویتنام – هلدرلین شاعر- نقطه فرار- تروتسکی در تبعید – دفترخاطرات سالهای ۱۹۸۰ و ۱۹۶۰ – سایه بدون درشکه چی – بحث سه آدم رهگذر- برج – رمان بیمه – و مهمان مارکس جوان هستند. او در نمایشنامه “تروتسکی درتبعید” موضع مارکسیستی خود را اعلان نمود.